Als je de nieuwsberichten van de laatste dagen leest dan vallen twee voorspellingen op die allebei corona gerelateerd zijn:
De eerste is de golf aan faillissementen die door CBS, Atradius en andere organisaties wordt voorspeld en die rampzaligere vormen zou aannemen in ons land dan in andere EU-landen, mede ten gevolge van ons faillissementsrecht. De faillissementen vallen nu nog mee, maar dat wordt weer veroorzaakt -veronderstelt men – door de uitgebreide steunmaatregelen als de NOW-regeling. Hoewel dit niet tot mijn expertise behoort zie ik wel dat kabinet, werkgeversorganisaties en bonden voortdurend voorstellen doen om dit te voorkomen. Maatregelen zoals beschreven in het derde steunpakket en eventuele tijdelijke btw-verlagingen kunnen misschien helpen de voorspelling niet uit te laten komen.
Een tweede voorspelling die op verschillende manieren in de media is gekomen is de verwachte, haast apocalyptische toename van het verzuim in de zorgsectoren. Dit, ten gevolge van een uiterst giftige cocktail van ervaren werkdruk en overbelasting, burn-out door corona en onvrede over de toegezegde bonus voor zorgmedewerkers. Citaat ArboActueel: Volgens Theo Immers van het Nationaal Centrum Preventie Stress en Burn-out dreigen hele bedrijfstakken waaronder vitale sectoren stil te vallen. Het stijgende ziekteverzuim is slechts de voorbode van een naderende burn-out epidemie. Caroline Six, directeur ARQ IVP (onderdeel van ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum), laat een aanmerkelijk genuanceerder geluid horen en veel minder somber. Adviesbureau Jan Popping[1] analyseerde de jaarcijfers in de zorg en ziet bij veel organisaties een gestaag stijgende verzuimtrend. Ook EY verwacht door corona een verdere toename van verzuim en het verloop. Beide onderzoeken maken echter duidelijk dat er grote verschillen tussen zorgorganisaties zijn. En daarmee komen we direct op de crux uit. De voorspellingen zouden volgens onderzoek en ervaring van Falke & Verbaan rekening moeten houden met de volgende twee ontwikkelingen:
(1) Direct corona gerelateerd verzuim: De zorg en andere sectoren verwachten in het najaar een golf aan ziekmeldingen door toename van gewone verkoudheden en griep die als coronaklachten geïnterpreteerd kunnen worden. En het dringende advies van de RIVM luidt dan: thuisblijven. Testen wordt dan essentieel. Ik verneem dat veel zorgorganisaties overwegen om zelf teststraten te organiseren om geen tijd te verliezen. Arbodienstverleners hebben ook al hun diensten aangeboden en kunnen wellicht door slim in te spelen op de actualiteit, de verzuimperiodes indammen, en daar waar mogelijk kan er thuis gewerkt worden. En als er feitelijk geen sprake is van arbeidsongeschiktheid door ziekte en men alleen fysiek niet naar het werk kan, is verzuim door ziekte feitelijk niet aan de orde en kan men ook kiezen voor bijzonder verlof. Alleen al door een andere manier van registreren zijn cijfers en beeldvorming te beïnvloeden.
(2) Een al langer bestaande trend van stijgend verzuim in de zorgsector door vergrijzing, organisatieproblemen en onvrede. Indirect zou corona gerelateerd verzuim door burn-out klachten kunnen zorgen voor een toename in het verzuim bij zorgmedewerkers. Echter het aantal zorgmedewerkers wat extreem belast is tijdens de crisis is vooral beperkt tot de ic-afdelingen, verpleeghuizen en thuiszorg. Maar veel poliklinieken, ggz-instellingen en de eerstelijn hebben het extreem rustig gehad. Neemt niet weg dat de al jaren toenemende verzuimproblematiek bij veel organisaties een groot maatschappelijk probleem is wat ook verband houdt met de vergrijzing, arbeidsmarkt-problematiek alsmede organisatie- en cultuurproblemen. Factoren als sociale steun, sociale autonomie, mogelijkheden voor zelfsturing en het hebben van perspectief in alle fases van de loopbaan zijn daarbij bepalend. Veel zorgorganisaties zetten goede stappen richting duurzame inzetbaarheid en investeren in medewerkers om weer een aantrekkelijke werkgever te worden.
De grote uitspraken in sommige media lijken deze twee ontwikkelingen op het gebied van verzuim en inzetbaarheid op één hoop te gooien onder de noemer corona met een bijbehorend doemscenario. Dat haalt juist de beïnvloedingsmogelijkheden die er nog wel degelijk zijn behoorlijk onderuit. Als we niet oppassen, leidt dit straks nog tot een selffulfilling prophecy. Daar hebben de samenleving, de economie en de zorg niets aan.
[1] https://www.accountant.nl/achtergrond/2020/4/zorgelijke-zorginstellingen-voorkomen-is-beter-dan-genezen/
